İç Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesinin Genel Özellikleri:

1.      İç Anadolu Bölgesi Anadolu’nun ortasında bulunan bir çanak şeklindedir. Konumundan dolayı Orta Anadolu da denir.

2.      Türkiye’nin gelişmiş bölgeleri arasında yer alır.

3.      Bölümleri Konya Bölümü, Yukarı Sakarya Bölümü, Orta Kızılırmak  Bölümü, Yukarı Kızılırmak Bölümüdür.

4.      Bitki örtüsü genellikle bozkırdır.

5.      Ormanlar bakımından oldukça yoksul olan bir bölgemizdir.

6.      İç Anadolu Bölgesi’nde dağların alçak kesimlerinde meşe, yüksek kesimlerinde ise çam ağaçları yer alır.

7.      Volkanik dağları; Erciyes, Hasan Dağı, Melendiz, Karacadağ, Karadağ'dır.

8.      Tuz gölü civarında cılız stepler yer alır.

9.      Çevresindeki yüksek dağların etkisinden dolayı deniz etkisine kapalı olan bölgenin iklimi ılıman karasal step iklimdir.

10.  Yüzölçümü bakımından 2 büyük bölgemizdir.

11.  Yağış miktarı azdır.

12.  Bölgede yüksek ve uzun dağlar bulunmaz.

13.  Platosu en çok olan bölgemizdir. (Cihanbeyli, Haymana, Obruk, Bozok, Uzun Yayla)

14.  Önemli ovaları Konya ve Karaman ovalarıdır.

15.  Volkanik arazilerin çok bulunmasına bağlı olarak peri bacaları ve kırgı bayırları fazladır.

16.  Bölgenin eski zaman arazilerinden oluşmasından dolayı deprem riski daha azdır.

17.  En büyük baraj gölü Hirfanlı Barajı’dır. Alüvyal set gölleri; Mogan ve Eymir Gölleri, Tektonik gölleri ise Tuz gölü, Akşehir gölü ve Eber gölüdür.

18.  Önemli akarsuları Kızılırmak, Sakarya ve Porsuk çayıdır.

19.  İç Anadolu Bölgesinin güneyinde Tuz Gölü bulunmaktadır.

20.  Kızılırmak üzerinde Hirfanlı, Kesikköprü ve Altınkaya Barajları vardır. Sakarya Nehri üzerinde ise Hasan, Polatkan ve Gökçekaya Barajları vardır.

21.  Bölgenin yüzölçümüne oranla nüfusu azdır fakat Marmara Bölgesinden sonra ikinci sırayı alır.

22.  Nüfus yoğunluğu ulaşım yollarının kesiştiği ve endüstrinin geliştiği Yukarı Sakarya Bölümünde toplanmıştır. En az nüfus ise arazi yapısı engebeli ve ikilimi sert olan Yukarı Kızılırmak Bölümü’dür.

23.  Tuz Gölü çevresi Türkiye’nin en az nüfuslu yeridir.

24.  Kırsal kesimlerde toplu yerleşmeler yaygındır.

25.  İç Anadolu Bölgesinin ekonomisi tarıma dayalıdır.

26.  Kenarları dağlarla çevrili olan bölgenin orta kısmı geniş düzlüklerle kaplı olduğundan makinalı tarım ve ulaşım imkânları oldukça gelişmiştir.

27.  Yağışların az olması ve sulama yetersizliğinden dolayı nadasa bırakma fazladır.

28.  Toprak yapısı kireçli ve tuzlu olduğundan buharlaşma fazla yaşanmaktadır.

29.  Bitki örtüsünün azlığı ve akarsularının sel rejimli olmasından dolayı en çok erozyon görülen bölgemizdir.

30.  Bölgede yetiştirilen tarım ürünlerinin başında tahıllar, baklagiller, patates, şeker pancarı ile sebze ve meyve gelmektedir.

İç Anadolu Bölgesinin Coğrafi Konumu

İç Anadolu Bölgesi Türkiye’nin ortasında yer alır. Bölgenin yüzölçümü 151.000 km²’dir. Ülke topraklarının %20’sini kaplar. Güneydoğu Anadolu dışında bütün bölgelere komşu olan bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesinden sonra ikinci büyük bölgemizdir. Yer yüzü şekilleri bakımından çeşitlilik göstermeyen bölge oldukça sade bir yapıya sahiptir. Bölgeye ülkenin tahıl ambarı da denilmektedir. Alanı 163.057 km²’dir. İç Anadolu bölgesi dört bölüme ayrılmıştır. İç Anadolu Bölgesinin Bölümleri: Konya Bölümü, Yukarı Sakarya Bölümü, Orta Kızılırmak  Bölümü, Yukarı Kızılırmak Bölümüdür.

        1- Konya Bölümü: Konya bölümünde geniş ovalar, platolar, göller (Tuz Gölü, Akşehir Gölü, Eber Gölü), volkanik dağlar (Karacadağ, Karadağ) bulunur. Ülkemizin en kurak bölümüdür. Nüfus bakımından en az nüfusa sahip bölümdür. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa bağlıdır. Tuz gölü bu bölümde bulunmakta olup ülkenin tuz ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamaktadır.

       2- Yukarı Sakarya Bölümü: Orta Kızılırmak bölümünden başlayarak İç Batı Anadolu’ya kadar uzanan bölüm bölgenin kuzey batısını oluşturmaktadır. Yer şekilleri engebeli ve iklimi nemlidir. (Yıllık yağış 400 mm civarındadır.) Karasal iklim hâkimdir. Ulaşım olanaklarının gelişmesi ve iklim özelliklerine bağlı olarak bölgenin en yoğun nüfuslu bölümüdür. En önemli şehirleri başkent Ankara ve Eskişehir’dir.

       3- Orta Kızılırmak Bölümü: Kızılırmak yayının da içinde bulunduğu bölüm Çankırı’dan başlayarak Toroslara kadar uzanır. Güneyde plato ve ova düzlüklerinin hâkim olduğu bölümün kuzey kısımları daha engebeli bir yapıya sahiptir. Bölgenin alan bakımından en büyük bölümüdür. Kızılırmak platosu ve Erciyes volkanik dağı bu bölümde bulunmaktadır. Genellikle bozkır bitki örtüsü hâkim olan bölümde iklim ise yazları sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlıdır. Ekonomisi genelde tarıma dayalı olup, kırsal nüfusu en yoğun olan bölümdür. Hayvancılık faaliyetleri ise küçükbaş (tiftik keçisi, koyun besiciliği) hayvancılık şeklindedir. Şeker fabrikaları, meyve suyu, sucuk ve pastırma fabrikaları da bulunmaktadır. En önemli şehri Kayseri’dir.

       4- Yukarı Kızılırmak Bölümü: Doğu Anadolu Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi arasına sıkışan bu bölüm bölgenin alan bakımından en küçük ve engebeli bölümüdür. Dağlarla çevrili bir havza görünümündedir. Bölgenin engebeli olması nedeni ile tarım alanları dar, nüfus sık ve şehirleşme oranı yüksektir. Kışları en soğuk olan bölümdür. Önemli kenti Sivas’tır.

İç Anadolu Bölgesinin İklimi ve Doğal Bitki Örtüsü

İç Anadolu Bölgesinin çevresinin yüksek dağlarla kaplı olması nedeni ile denizlerden gelen nemli ve ılık hava bölgeye geçiş yapamaz. Bu nedenle bölgede yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı olan karasal iklim görülür. Bölgenin doğusuna doğru gidildikçe yükseltinin artmasına bağlı olarak karasallık iyice artar. Bunun sonucu olarak ta kış soğukları daha fazla görülür.

Yine bölgenin deniz etkisine kapalı olmasından dolayı yağışlar oldukça azdır. Bölge ülkemizin en az yağış alan bölgesidir. En fazla yağış ilkbaharda yağar. Ortalama yağış 400 mm civarındadır. En kurak mevsim yazdır. Hem İç Anadolu Bölgesinin hem de ülkemizin en az yağış alan bölümü (320 mm civarında) tuz gölü çevresidir.

İç Anadolu Bölgesinin Nüfusu ve Yerleşme

Bölge nüfusu, 2000 nüfus sayımını göre yaklaşık 11.608.868 kişidir. Marmara Bölgesinden sonra 2. sırayı alır. Genişliğine göre nüfusu azdır. Bölgenin nüfus yoğunluğu ülke ortalamasının altındadır. Bölge nüfusunun %69’u kentlerde yaşamaktadır. Nüfusun büyük bir kısmı su kaynaklarının bol olduğu, bölgenin kıyılarını oluşturan dağ eteklerindeki ovalarda toplanmıştır. Nüfusun en yoğun olduğu bölüm ulaşım yollarının kavşağında olan ve endüstrinin gelişmiş olduğu Yukarı Sakarya Bölümü’dür. Nüfus yoğunluğunun en az olduğu bölüm ise arazi yapısı engebeli ve iklimi sert olan Yukarı Kızılırmak Bölümü’dür. Tuz Gölü çevresi ise bölgenin ve ülkenin en az nüfusa sahip yeridir. Kırsal kesimde toplu yerleşmeler yaygındır.

İç Anadolu Bölgesinin Yer Yüzü Şekilleri

Bölge yeryüzü şekilleri bakımından fazla çeşitlilik göstermeyen sade bir görünüme sahiptir. Arazi yapısı fazla engebeli olmadığı için karayolu ve demiryolu ulaşımına oldukça elverişlidir. Bölgenin güneyinde kuzey-doğu, güney-batı doğrultusunda uzanan dağlar volkanik kökenlidir.

Dağları:  Bölgenin güneyinde bulunan Erciyes, Hasan Dağı, Karacadağ, Melendiz ve Karadağlar volkanik kökenli dağlardır. Akdağlar, Hınzır, Yıldız ve Tecer Dağları önemli kıvrım dağlarıdır. Bölgenin ortalama yükseltisi 800-1000 metre civarındadır.

Akarsuları: Bölgenin en önemli akarsuları Kızılırmak, Sakarya Nehri, Porsuk ve Delice Çaylarıdır. Bölgenin akarsuları İlkbahar yağışları ile taşan, yazları ise kuruyacak kadar azalan ve kapalı havzada akan sel rejimli akarsulardır. 

Ovaları: Oldukça geniş ovalara sahip bölgenin başlıca ovaları; Konya, Ereğli, Aksaray, Kayseri, Sakarya, Eskişehir, Ankara, Develi, Kırşehir, Nevşehir ve Sivas ovalarıdır.

Havzaları: Tuz Gölü çevresi Türkiye’nin en büyük kapalı havzasıdır.

Platoları:  En fazla plato bulunan bölgemizdir. Haymana, Obruk, Cihanbeyli, Orta Kızılırmak, Yazılıkaya ve Bozok platoları

Gölleri: Tuz Gölü (tektonik göldür), Akşehir Gölü, Eber Gölü, Ilgın Çavuşçu), Tuzla, Seyfe ve Mogan gölleridir. Ayrıca Sakarya Nehri üzerinde Sarıyar ve Gökçekaya ile Kızılırmak nehri üzerinde Kesikköprü ve Hirfanlı baraj gölleri vardır.

Toprakları: Bölgede kahve ve kestane renkli topraklar yaygındır.

İç Anadolu Bölgesinin Ekonomik Özellikleri ve Endüstri Yapısı (Sanayi)

Tarım: Ekili-dikili alan bakımından Marmara Bölgesinden sonra ikinci sırada yer alan bölgenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Çalışan nüfusun büyük bir kısmı tarımla uğraşır. İklimin yarı kurak olmasına bağlı olarak nadasa bırakma oldukça yaygındır. Tarımdaki en önemli problem sulamadır. Bölgede yetiştirilen tarım ürünlerinin başında tahıllar gelmektedir. Yer şekilleri ve iklim özellikleri tahıl üretimini teşvik etmiş ve geniş düzlüklerin bulunması makineli tarımı geliştirmiştir. Buğday, elma ve şeker pancarının en fazla üretildiği bölgemizdir. Ülke genelinde tahıl üretimi yapılan toprakların yarısı bu bölgededir. İç Anadolu Bölgesi Türkiye’nin tahıl ambarı olarak adlandırılır.

Bölgede Yetişen Başlıca Tarım Ürünleri

Tahıllar (arpa, buğday) : Konya bölgenin en fazla tahıl üretilen kısmıdır. Ankara, Yozgat ve Kayseri ise tahıl üretiminde önemli bir yere sahiptir.

Baklagiller: Fasulye, Nohut, yeşil mercimek gibi baklagillerin üretiminde birinci sıradaki bölgede en fazla Konya ve Yozgat’ta üretimi yaygındır.

Şekerpancarı: Özellikle Konya, Aksaray ve Eskişehir çevrelerindeki sulanabilen arazilerin büyük bir kısmı şeker pancarı üretimine ayrılmıştır.

Patates: Patatesin gelişmesi için elverişli olan, Niğde ve Nevşehir çevrelerindeki volkanik arazilerde yetiştirilir. Türkiye üretiminde birinci sırayı alır.

Meyvecilik: Bağcılık (Kırıkkale), kayısı ve elma (Niğde) üretimi yapılmaktadır.

Sebzecilik: Sulamanın yetersizliğinden dolayı sebzecilik fazla gelişmemiştir.. Bahçe sebzeciliği şeklinde aile ihtiyacını karşılayacak düzeyde küçük çaplı sebzecilik vardır.

Hayvancılık: Karasal iklim ve bozkır bitki örtüsünün hakim olduğu bölgede küçükbaş hayvancılık yaygındır. Ankara ve çevresinde tiftik keçisi, Kayseri, Sivas, Karaman, Konya dolaylarında ise karaman ırkı koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kümes hayvancılığı ile arıcılık ta gelişme göstermektedir.

Ormancılık: Yağışların az olduğu bölgede Sündiken Dağları ile Akdağlarda bulunan ormanlar sadece %7’lik kısmı kaplamaktadır. Ormancılık gelişmemiştir.

İç Anadolu Bölgesinin Yer Altı Zenginlikleri

Bor Mineralleri: Bölgenin hemen yer yerinde çıkarılmaktadır.

Demir: Kangal-Sivas, Develi-Kayseri, Haymana-Ankara’da çıkarılır.

Çinko: Bozkır-Konya, Bor-Niğde

Linyit: Kangal-Sivas’ta çıkarılır.

Tuz: Tuz Gölü ile Sivas dolaylarında elde edilir.

Kaya tuzu: Çankırı, Nevşehir, Yozgat ve Kırşehir çevrelerinde çıkarılır.

Krom: Kayseri, Sivas ve Mihalıççık-Eskişehir’de çıkarılır.

Civa: Sarayönü (Konya) da çıkarılır.

Lüle Taşı: Eskişehir’de çıkarılır.

Toryum: Sivrihisar-Eskişehir

Sanayi:

Ankara’da mobilya, dokuma, gıda, tarım araçları ve çimento, alkollü içki, kağıt, karton, deri ve et sanayileri vardır.

Konya’da tarım araçları, motor, besin, çimento, süt ürünleri, inşaat malzemeleri, şeker fabrikası vardır.

Sivas’ta Devlet Demir Yollarına ait tren, vagon üreten TÜDEMŞAŞ fabrikası ile motor, çimento, inşaat malzemeleri ile besin sanayileri vardır.

Kayseri’de pastırma, sucuk, meyve suyu fabrikaları ile halıcılık ve pamuklu dokuma gelişmiştir.

Eskişehir’de Devlet Demir Yollarının bakım tesisleri ile besin, yem, çimento, inşaat malzemesi, şeker, et ve deri sanayileri vardır.

Kırıkkale’de Demir-çelik fabrikası, petrol rafinerisi ve silah fabrikası vardır.

İç Anadolu Bölgesinin Ulaşımı

Yeryüzü şekillerinin fazla engebeli olmaması nedeni ile karayolu ve demir yolu oldukça gelişmiştir. Demir yolu ağları tüm bölgelerle bağlantı sağlayacak şekilde kurulmuştur. Özellikle Ankara, Eskişehir, Sivas ve Kayseri (hava, kara ve demir yollarında) önemli yolların kesiştiği sanayi kentleridir.

İç Anadolu Bölgesinin Turizm Özellikleri

Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan İç Anadolu Bölgesi tarih turizmi açısından oldukça zengindir. Neolitik döneme ait yerleşmeler ve Hititlerden kalma çeşitli eserler önemli ölçüde turist çekmektedir. Kapadokya Yöresindeki Peri Bacası oluşumları, yer altı kentleri ve kiliseler turist akınına uğramaktadır. Yine Konya da Selçuklu eserleri ve Mevlana Müzesi en önemli turizm merkezlerindendir. Ankara, Eskişehir, Konya, Niğde ve Kayseri’de kaplıca turizmi yaygındır.

İç Anadolu Bölgesinin Tarihi Özellikleri

Sivas Kongresi Sivas’ta yapılmıştır. İlk TBMM Ankara’da açılmıştır.